Dominique Haijtema presenteert 19 juni op het Grootste Kennisfestival haar nieuwe boek ‘De Heilige Graal’, met ruim 30 interviews met managementgoeroes en leiders over leiderschap. Ik zal de lijst hier niet opsommen, maar de eerste vijf zijn Stephen Covey, Jim Collins, Henry Mintzberg, Simon Sinek en Charles Handy. Rudie vroeg mij om haar te interviewen over haar bijdrage op Het Grootste Kennisfestival.
Ik wilde vooral op zoek naar het antwoord op de vraag: ‘als je leiderschap niet kunt leren waarom schrijf je er dan een boek over?’ Dominique schrijft er namelijk in de inleiding het volgende over:
Ik heb hier zo mijn twijfels over. Een groot deel van ons karakter staat al bij onze geboorte vast. Extraversie, openheid of emotionele stabiliteit zijn betrouwbare en vooral constante persoonlijkheidseigenschappen. Natuurlijk kunnen wij leren minder introvert en gesloten te zijn, maar wij zullen nooit gemakkelijk extravert gedrag vertonen. En hoe wil je iemand leren enthousiast of gepassioneerd te zijn?
Ik ben meer een dj dan een muzikant
Kun je leiderschap leren uit een boek?
‘Nee, dat geloof ik niet. Leiderschap leer je niet door er een boek over te lezen of een workshop of seminar te volgen. Het is complexe materie en vraagt tijd, aandacht en discipline. Ook moet je voldoende gemotiveerd zijn en erkennen dat je in een aantal opzichten tekortschiet.
Ik geloof zeker dat er een aantal leiderschapsvaardigheden zijn die ieder van ons kan ontwikkelen. Zoals luisteren, delegeren of meer zelfvertrouwen hebben. De een leert dat uiteraard makkelijker dan de ander. Maar dan moet wel echt de wil aanwezig zijn om iets te leren. Wat mij opvalt, is dat de managers die cursussen bezoeken juist vaak degenen zijn die de cursus het minst hard nodig hebben. Een klassiek voorbeeld van ‘preaching to the converted’.
Dat is een gemiste kans omdat het zelfbeeld van managers niet altijd overeenkomt met het beeld dat medewerkers van hen hebben. Daar is nog veel te verbeteren.’
Wat zeggen de mensen die jij geïnterviewd hebt over het leren van leiderschap?
‘De meeste zeggen dat je het kunt leren. Dat is ook niet zo raar, dat is hun hele businessmodel. Zij weten hoe je anders en beter kunt leidinggeven. Het is inmiddels een miljardenindustrie, waarbij wordt gesuggereerd dat alles maakbaar is.
De nadruk ligt vaak wel heel erg op het individu. Er is veel zelfhulp beschikbaar. Dat vind ik net als Simon Sinek zeer beperkt. Waarom zijn er niet veel meer boeken over het helpen van anderen?’
Wat zeggen de goeroes in je boek nog meer?
‘Henry Mintzberg zegt bijvoorbeeld dat we echt doorgeslagen zijn in alles willen meten en optimaliseren, terwijl de zaken die het leven de moeite waard maken helemaal niet meetbaar zijn. Als je een orkest efficiënt zou willen organiseren zou je de helft van de muzikanten moeten ontslaan. Die zitten tenslotte soms een hele tijd niets te doen.’
Is het boek een overzicht van alle interviews die je gedaan hebt?
‘Nee, dat zou onmogelijk zijn. Ik heb in twintig jaar tijd heel veel verschillende soorten leiders gesproken. Voor dit boek heb ik wel grotendeels de interviews gekozen die het meeste indruk hebben gemaakt. Zij zijn een goede weergave van mijn zoektocht.
Op het Kennisfestival ga ik de meest interessante lessen delen van de mensen die ik hoog heb zitten. Het is allemaal geen natuurkunde, veel inzichten zijn soms niet meer dan tegeltjeswijsheden. Maar er is een groot verschil tussen common sense en common practice heeft Covey al in ons eerste gesprek uitgelegd. Misschien weten wij wel wat wij moeten doen, we doen het alleen niet. Kennis is nog geen wijsheid. Daar ben ik zelf ook achter gekomen toen ik leiding moest geven. Ondanks al mijn kennis over leiderschap zakte ik bijvoorbeeld als enige bij de hondenschool.‘
Zie je jezelf inmiddels als goeroe?
‘Zeer zeker niet. Ik ben meer een dj dan een muzikant. Ik kan heel goed andermans ‘platen draaien’, de muziek toegankelijk maken. Maar ik heb geen enkele ambitie of talent om zelf muziek te maken. Ik heb geen eigen gedachtegoed of businessmodel en voel er ook weinig voor om alsmaar dingen te vertellen die ik al weet.’
Waarom ging je eigenlijk op zoek naar de heilige graal?
‘In het begin van mijn loopbaan als journalist werkte ik bij het tijdschrift Management Team. Daar kwam heel vaak het woordje leiderschap voorbij. Ik had geen idee waar dat over ging, maar het werd gepresenteerd als de oplossing voor zowat alle problemen. Ik vroeg me af wie mijn vragen het best kon beantwoorden. De eerste die mij te binnen schoot, was Stephen Covey. Hij had jaren daarvoor met zijn boek The 7 habits of of highly effective people veel indruk op mij gemaakt. De eerste eigenschap sloeg toen in als een bom. ‘Wees proactief, oftewel oorzaak in plaats van gevolg. De keuze is aan jou hoe je op gebeurtenissen en omstandigheden reageert, die hoeven jouw leven niet te bepalen.’
Het was een mooi gesprek en toen ging ik wereldwijd op zoek naar nog meer inzichten bij een paar van de beste denkers en doeners op het gebied van leiderschap.’
En heb je gevonden wat je zocht?
‘Ik had en heb nog steeds veel vragen, maar de belangrijkste vraag is wel beantwoord. Dat hoor je dan op het festival…’
—-
Dominique treedt die dag van 16:00 – 16:40 uur op in de Grote zaal van de Gasfabriek, aansluitend kun je nog met haar in gesprek tijdens een ‘koffie met Dominique’, in De Innovatiekamer, daar kunnen 15 mensen bij aanwezig zijn… dus haast je!
Het is allemaal geen natuurkunde