‘Wat ik doe op een conferentie, is mensen meenemen op een toekomst-verkennende reis. Om zodoende grip te krijgen op je toekomstverhaal.’ Ik vertel dat ik er natuurlijk over las in zijn prijswinnende boek (het boek werd onlangs uitverkozen tot Managementboek van het Jaar) en dat het me opviel dat het Provotyping zoals het boek ook heet pas halverwege behandeld wordt, omdat eerst uitvoering 7 krachten worden behandeld. Hoe zit dat?

————————————————–

De kracht van storytelling
De kracht van verwondering
De kracht van de natuur
De kracht van wetgeving
De kracht van technologie
De kracht van creatieve samenwerking
De kracht van welzijn op de werkvloer

—————————————————-

‘Het eerlijke antwoord is dat de 7 krachten heel kort zouden zijn, maar dat is inderdaad de helft van het boek geworden. Kijk, schrijven is onderzoeken. En terwijl het voor veel mensen een pijniging is, vind ik het een luxe en een privilege om al schrijvend m’n gedachten te kunnen ordenen. Zo zijn die eerste 6 krachten volwaardige hoofdstukken geworden. Toen ik er mee bezig was, kreeg ik steeds meer kennis over de kracht van storytelling en vervolgens over de kracht van verwondering en zo door. Het werden hele hoofdstukken waarbij die eerste over de krachten meer theoretisch zijn, terwijl de 4 hoofdstukken daarna meer praktisch van aard zijn.’

Hoe kwam je eigenlijk op het idee voor het boek?

‘Het boek is ontstaan vanuit een allergie tegen vergaderen en het feit dat de toekomst gevangen zit in saaie rapporten. Dat mensen met de minste verbeelding zich daarmee bezighouden. Ze gaan van vergadering naar vergadering en duwen de toekomst in rapporten. Daar gaat heel veel energie verloren terwijl we juist verbeelding nodig hebben om verschil te maken. Als je daarnaar kijkt, begrijp je wel dat er veel raakvlakken zijn met het duurzaamheids- en klimaatvraagstuk, omdat daar zo feitelijk over wordt gecommuniceerd. Eerst en vooral doordat de mensen, die zich er mee bezighouden, een economische of juridische achtergrond hebben en die communiceren heel feitelijk. Mensen reageren daardoor juist door te analyseren en te oordelen. Terwijl je als je een verhaal hebt en je je bedient van gedragswetenschap, jouw verhaal geen stroom van feiten wordt, maar een emotionele reis, die mensen in een staat van verwondering brengen. Dan staan ze meer open voor wat nieuws en valt de weerstand weg. In het boek probeer ik dat inzichtelijk, maar ook praktisch, te maken.’

Hoe doe je dat dan?

‘Ik stap heel snel naar de ‘What if-vraag. Hiermee creëer je een aantrekkelijk toekomstbeeld waarna ik er zo vroeg mogelijk een ‘coalition of the willing’ omheen formeer. Want het lukt niet alleen, maar als je gelijk op zoek gaat naar organisaties die hetzelfde willen, krijg je het wel voor elkaar. Ik probeer mensen ook zo snel mogelijk in een doe-modus te laten komen.’

Heb je een voorbeeld?

‘Afgelopen week deed ik een povotyping sessie met één van de grootste uitgevers in Vlaanderen, niet de mijne trouwens, die een initiatief wil nemen om de ontlezing tegen te gaan. Want ja, de media consumptiecultuur wordt heel anders. We swipen en we scrollen, maar het versplintert onze aandacht. Terwijl een boek lezen de meest stille manier van kennis op doen is. Dat werkt veel beter. Onderzoek wijst uit dat kinderen tussen 0 en 8 jaar besmet moeten worden met het leesvirus. En nee, tussen 0 en 1 kun je niet lezen, maar samen de intimiteit van een boekje lezen beleven kan wel. Ik probeer nu al bij m’n zoontje van 1,5 dat virus te laten nestelen. Mensen die boeken lezen hebben meer kansen op de arbeidsmarkt en in Vlaanderen kan bijvoorbeeld een kwart van de 18-jarigen geen belastingbrief lezen. Ha nou, ligt ook wel een beetje aan de brief, maar daar moet dus wel wat aan gebeuren.’

Hoe werkt zo’n sessie dan?

‘In de sessie hebben we een conferentie geprovotyped. Dat is de oefening, de flight simulator. Volgend jaar doen we er een grote conferentie over en we gaan nu al nadenken over wie er op het programma komen en voor wie het is. Door op één dag zo’n conferentie te bedenken, waren we in staat om de juiste vragen te stellen en konden vervolgens vaststellen dat we geen conferentie gaan doen.’

Ha dat is leuk ja, wat dan wel?

‘We gaan een ambassadeurs-netwerk opzetten om leescoaches te werven en op te leiden. Belangrijk is dus om je toekomstvisie tastbaar te maken en dan ook te vieren. Ja, mijn lezingen zijn een beetje een rollercoaster waarin ik het publiek meeneem maar ook een beetje plaag. Provotyping zit een beetje op de overlapping van innovatie en toekomstverkenning.’

Ben je ook alweer met iets nieuws bezig?

‘Ik ben nu heel druk met mijn volgende boek, dat gaat over storytelling. Ik heb daar een veel boeiendere methodiek dan de bestaande voor. Dat zou een veel legitiemere winnaar zijn van het Managementboek van het jaar trouwens, maar dat is niet aan de orde, haha. Ik gebruik AI daarvoor. Nu post ik twee keer per week een filmpje van 1 minuut op LinkedIn waarin ik een narratieve techniek uitleg. Hoe ga je om met een paradox? Wat is het belang van een handelingsperspectief?  Wat is…nou ja al dat soort vragen. Daar kijkt geen kip naar, maar al die verhaaltjes zijn zo hetzelfde qua opzet, daar smult Chat van. Vervolgens ga ik op basis daarvan een customized Chat opzetten. ‘Met Stefaan’ heet die, waarin je allerlei vragen kan stellen en ik me zelf overbodig ga maken. Degenen die een boek kopen krijgen toegang tot die customized GPT.’

En op het Kennisfestival, wat ga je daar doen? Waarom moet iedereen erbij zijn?

‘Het laatste hoofdstuk van mijn boek staat boordevol met voorbeelden van provotyping op festivals. Dat geeft me ineens een goed idee. Om dat te gaan gebruiken in m’n lezing en samen met de deelnemers te verkennen in hoeverre een festival de plek is om dingen uit te proberen. Dan ga ik daar wat mee teasen, want het is een heel mooi haakje. En…een tiende editie is een tinnen jubileum. De ultieme gelegenheid om voor- en achteruit te kijken. Samen met Stefaan, want de sessie kan veel meer zijn dan kennisdelen op een podium. Een festival is de ultieme plek om te experimenteren met de toekomst. Omdat alle ingrediënten aanwezig zijn.’

Is terugkijken ook een belangrijk onderdeel van Povotyping? Want ik interviewde laatst Meta Knol en daar hadden het erover dat 2040 nog heel ver weg lijkt, maar 2010 niet zo lang geleden terwijl er bij allebei 15 jaar verschil met nu is.

‘Je hebt het daarmee over tijdbeleving. Heel vaak krijg ik de vraag over de toekomst van mobiliteit, de toekomst van onderwijs, de toekomst van steden. Wat ik dan vaak doe is spelen met anachronismen door een beeld te tonen van autorijden in het magische jaar 2000. Retrofuturisme noemen we dat. En dan komen we altijd samen tot de conclusie, dat mensen altijd al van hetzelfde gedroomd hebben. Je komt steeds tot dezelfde dingen, mensen dromen altijd al van onsterfelijk zijn en van kunnen vliegen. Toekomstverkenning begint altijd met terugkijken. Het eerste autodeelsysteem was er al in 1960, het viel na 5 minuten stil en dan moest je duwen, maar het was autodelen ‘avant le lettre’. Met dezelfde visie als nu. En dat maakt het allemaal heel betrekkelijk. Ik denk dat we in staat zijn om bij ieder toekomstconcept een voorbeeld vinden van iets soortgelijk dat al lang bedacht was.’

 

Toekomstverkenning begint altijd met terugkijken